©Reconstitution historique à Vorgium|Julien Danielo
An teñzorioù

Ar Greizenn-displegañ "Vorgium"

an Henamzer dre wirvoud kresket
2000 bloaz zo e tibabas ar Romaned sevel ur gêr war ur bladenn e-kreizig-kreiz bro c’halian an Osismied evit lakaat o sevenadur war-wel. E-pad kantvedoù e voe graet berzh gant ar gêr-se, Vorgium hec’h anv, ha savet monumantoù kaer lorc’hus enni… emañ an aspadennoù anezhe o kousket dindan Karaez a vremañ. Un amzer dremenet lorc’hus eo a zo lakaet war-wel en ur greizenn-displegañ niverel, ma kaver an arkeologiezh hag an teknologiezhioù nevez kichen-ha-kichen.

Vorgium, alias Karaez

Ur gêr-benn galian-ha-roman !

 

Dindan straedoù Karaez ez eus ur gêr galian-ha-roman hag a oa chomet dianavezet e-pad pell. An dud ouiziek hag an istorourien o deus klasket, e-doug kantvedoù, un doare da brouiñ e oa liammet an aspadennoù eus un doursan hag ar straedoù roman ouzh ur gêr en henamzer hag a veze anavezet en henskridoù ha war ar bonnoù milourel… Vorgium.

N’eo nemet er bloavezhioù 90, pa voe roet lañs d’ar furchadegoù arkeologel dizarbenn, e voe komprenet pegen bras e oa ar gêr. Dizoloet e oa bet ur gwir gêr-benn galian-ha-roman, hini an Osismied. Ur gêr hag a oa miliadoù a dud o chom enni, brasoc’h evit Gwened-Darioritum ha ken talvoudus ha Roazhon-Condate.

Piv e oa an Osismied eta ? Ur bobl c’halian e oa hag a oa o vevañ e penn ledenez Arvorig, en un takad hag a ya d’ober, hiziv an deiz, Penn-ar-Bed hag ul lodenn eus Aodoù-an-Arvor.  An Osismied, e dibenn ar c’hantved Iañ a-raok J.-K., o doa dilezet o oppida kozh a voe adkavet gant an arkeologourien e Sant Siñforian e Paoul hag e Kamp Artuz e koad an Uhelgoad. Dibabet o doa mont d’ur gêr nevez savet, ur seurt Roma vihan : Vorgium.

Ar Greizenn-displegañ arkeologel niverel

 

Er bloavezhioù 2000 e oa bet dizoloet un toullad mat a draoù ha gant-se e oa bet divizet lakaat ar pezhioù-se eus ar glad istorel war-wel. Ratreet e oa bet an aspadennoù eus an doursan e meur a lec’h evit kinnig un droiad, adalek ar vammenn betek al lec’h ma erru an dour e Karaez.

E miz Gouere 2018 e oa bet digoret ar Greizenn-displegañ arkeologel niverel Vorgium d’an holl. Un diskouezadeg-pad zo da welet evit kompren, en ur mod etreoberiat, pedagogel ha dudius, penaos e oa ar vuhez pemdez d’ar mare galian-ha-roman.

Pa’z eer da bourmen el liorzh arkeologel dre straedoù bihan an hengêr e c’haller gwelet diazezoù an demeurañsoù-kêr, pe domus, a zo bet renevezet. Ar weladennerien a c’hall splujañ dre wirvoud kresket gant tablezennoù 3M er c’harter-mañ evel ma oa en IIIvet kantved, rik, setu aze an abadenn bennañ er weladenn !

Le Marquis C. P. De Robien Mba RennesLe Marquis C. P. De Robien Mba Rennes
©Le Marquis C. P. De Robien Mba Rennes

« Karaez, ul lec’h kreiz evit an henbobloù-se, ma tizoloer bemdez un nebeud aspadennoù eus mogerioù kozh, diazezoù tier, mogerioù-kreñv, kanolioù simant, puñsoù o stummoù dibar, tammoù brikennoù ha simant a bep seurt, hag a zo brouennoù fetis eus hended ar gêr-se. »

Markiz Robien, prezidant Breujoù Breizh, e 1756

Abadennoù a-hed ar bloaz hag ur c’hoari achap niverel ha n’eus ket par dezhañ e Breizh !

 

Ar greizenn Vorgium he deus ur programm abadennoù puilh soñjet evit an holl dud. E-pad an hañv, evit ar vakañsoù skol hag e mareoù pouezus zo, e vez kinniget gweladennoù heñchet, atalieroù evit ar re vihan hag ar re vras, devezhioù gant adsavadennoù istorel pe diskouezadegoù troioù artizanerezh…

E-kerzh an hañv e c’haller mont gant ar skipailh da welet ur chanter arkeologel talvoudus-tre evit anavezout an Neolitik e Breizh : karn bras Gwazh Sec’h, a vez furchet abaoe 2019. Prezegennoù ha diskouezadegoù berrbad zo er programm ivez. Kavout a reoc’h an holl ditouroù e-barzh an deiziataer.

An dud en ho mesk a blij dezhe c’hoari a c’hallo ober an escape game dre wirvoud kresket a oa bet digoret e miz Gouere 2023. Etre 2 ha 6 c’hwec’h den, tud ar familh, mignoned pe kenlabourerien da skouer, a glask diskoulmañ un afer gevrinus gant ur senario orin diazezet war an Istor roman : « Kefridi e Vorgium : teñzor an doursan »… un abadenn dre soubidigezh hag a bad 30 munut, ma c’hallit lakaat hoc’h anv a-hed ar bloaz !

Ha traoù a vez evit ar strolladoù tud e Vorgium. Gallout a ra an embregerezhioù, ar c’hevredigezhioù (kluboù, skolioù-meur an amzer vak…) hag an aozerien beajoù goulenn feurmiñ salioù emvodoù ha kaout gweladennoù heñchet.

Prientiñ ho kweladenn

 

Kavout a reer an holl ditouroù resis diwar-benn ar Greizenn-displegañ arkeologel niverel en hor pajenn : eurioù, prizioù…
Evit gouzout hiroc’h war ar gweladennoù heñchet hag an atalieroù aozet e-kerzh ar vakañsoù skol e c’hallit sellet ouzh deiziataer an abadennoù

Perak e plij deomp !

C’hoarioù ha traoù etreoberiat

An aspadennoù a c’hall bezañ gwelet gant an holl

Deskiñ a reer traoù war ar vuhez d’ar mare galian-ha-roman !

Kalz abadennoù a vez aozet e-pad ar vakañsoù !

Adsavadennoù 3M gant tablezennoù !

Atalieroù zo evit ar vugale

Dudius-tre eo ar gweladennoù heñchet

Ur stal gant levrioù diwar-benn ar C’halianromaned

Hon teñzorioù all