Le chaos de Huelgoat à l'automneLe chaos granitique de la forêt de Huelgoat à l'automne : le Ménage de la Vierge
An teñzorioù

Koad an Uhelgoad

Ul lec’h burzhudus ken-ha-ken eo, ha soubet e vez ar valeerien e bed ar mojennoù kerkent ha gwelet ar c’hleger.
Goude-se, bep ma kerzher etre ar gwez hag ar stêr, e teu ar burzhud da wir a-benn ar fin…
En em santout a reer gronnet gant ar c’hoad hag e peoc’h.

Ur c’hoad marvailhus

Ul lec’h dic’hortoz nepell diouzh Karaez

 

Karaez hag ar Poc’hêr zo hanter-hent etre Koad an Uhelgoad ha Traoñienn ar Sent, en ul lec’h dreist e kreizig-kreiz lec’hiennoù naturel ha glad hep o far. Pa gemerer hent Menez Are n’eus nemet 18 km ac’hann d’an Uhelgoad. Ar bourk zo moutik-tout a-dra sur, etre al lenn hag ar c’hoad mojennel.

Kustum e oa hon hendadoù da grediñ e oa krouadurioù er c’hoadeier, deuet diwar o hunvreoù, o c’hredennoù hag ar pezh a rae aon dezho. A-hed ar c’hantvedoù eo deuet koad an Uhelgoad da vezañ ul lec’h a-zere evit ar mojennoù, ganet diwar ijin an dud. Mont da weladenniñ anezhañ a-raok en em gavout e Menez Are zo un doare kaer d’ober anaoudegezh gant hengoun ar mojennoù.

Gallout a reer mont d’ar c’hoad dre veur a lec’h, diouzh aezamant pep hini. Er bourk, war vord al lenn, e c’hallit kemer souezh o vont er c’hleger war-eeun dre ar vilin-dour gozh. Dont a reoc’h tre e gweadeg ar c’herreg greunit berniet abaoe an amzerioù koshañ.

Ur c’hleger dibar

 

E-pad pell ne ouie ket an dud penaos e oa bet stummet, ha diwar-se e voe savet ur bern mojennoù. Graet e vez anaoudegezh gante dre anvioù marvailhus al lec’hioù ma tremener : Poull ar Merc’hodennoù-dour, Menaj ar Werc’hez, Toull an Diaoul… E gwirionez ez eo reier volkanek, deuet diwar magma war deuz ouzhpenn 20 km dindan an douar, a ya d’ober ar c’hleger-mañ.

 

Sachet e vez evezh ar valeerien gant o stummoù souezhus, evel ar roc’h a vez graet ar C’habell-touseg anezhi Ar garreg c’hreunit-se a denn kalz da stumm ur bonedog en e blom war e droad. Gant Menaj ar Werc’hez e weler kentoc’h prestoù-kegin hag a rankfe kement den kaout er gegin…

 

Ar Roc’h ‘gren : ur roc’h dic’hortoz all hag a zo brudet er vro. Mil bell zo e vez ar weladennerien o lakaat o spered-arnodiñ da labourat evit kavout e pelec’h e c’hallont touch ar roc’h-se evit he lakaat da fiñval… anez lakaat anezhi da gouezhañ !

Charles Le Goffic 1931crCharles Le Goffic 1931cr
©Charles Le Goffic 1931cr

Uhelgoad ! Ar c’hamp roman, ar C’hleger, ar peulvanoù… Talmañ a ra trid an eñvorennoù ennon… Ober a ran anv eus Sant Herbod e traoñ e lamm-dour… Uhelgoad ! Serriñ a ra an noz er c’hoad. Trouz ebet ken…

Charlez ar Govig, barzh breton hag akademiad

Tud eno adalek marevezh ar C’halianed

 

Daoust ma’z eus anvioù mojennel gant lec’hioù zo e c’hall lod bezañ lec’hiennoù istorel ivez. Ma kendalc’hit gant ho paleadenn betek lec’hioù uhelañ ar c’hoad en em gavoc’h war ur bladenn hag a reer Kamp Artuz anezhi. E gwirionez e oa ur c’hamp galian ha pa’z eo tennet e anv eus mojenn ar Roue Arzhur. Kaset e vefe bet an dud a oa o chom eno betek ar gêr galian-ha-roman anvet Vorgium (Karaez hiziv an deiz) pa voe savet…

Evit ar Stêr Arc’hant : an anv marvailhus-se a zeu diwar ar vengleuz plom arc’hantus a zo en Uhelgoad hag e Poullaouen, e Lokmaria-Berrien kement ha bezañ resis, el lec’h m’emañ Ti ar Min hiziv an deiz. En e varr e voe al labour enni en XVIIIvet ha XIXvet kantved met moarvat e oa bet krog ar C’halianed, hag ar Romaned da c’houde, da dennañ danvez eno adalek ar c’hantved 1añ a-raok JK.

Sklaer eo deoc’h diwar vremañ : ouzhpenn ar bed mojennel e weler ez eus bet tud, pell-pell zo, o vevañ e Koad an Uhelgoad. Gant gweladennoù heñchet e c’halloc’h bezañ soubet e bed ar marvailhoù, koulz hag anaout ar pezh a denn d’ar mojennoù diouzh ar pezh a zo istorel !

Karta ar valeerien

Baleadenn war droad

Ul lodenn zo aes d’an dud dalc’het en o c’herzhed

Heuliañ ar panelloù hent

Delc’her ar chas war-bouez o roll

Doujañ ar plant hag al loened (arabat kutuilhañ bleunioù na plant…)

Arabat stlepel lastez

Chom war evezh : arabat krapat war ar c’herreg

Grit ho mad eus sioulder ar c’hoad evit diskuizhañ !

Hon teñzorioù all